کلمه لیزر (laser) در واقع از حروف نخست کلمات Light Amplification by Stimulated Emission of Radiation که به معنی تقویت نور توسط گسیل القایی تابش است، گرفته شده است. پرتو لیزر دارای چهار خاصیت مهم است که عبارتند از: شدت زیاد، مستقیم بودن، تکفامی و همدوسی. محفظه لیزر یا رزوناتور اپتیک (کاواک) شامل قسمت هایی است که عبارتند از:
- محیط فعال
- منبع انرژی خارجی یا دمنده
- بازتابنده کل برای انعکاس انرژی
- بازتابنده جزئی
- خروجی پرتو لیزر
عمل لیزر در چند مرحله انجام می گیرد. منبع انرژی یا پمپ به محیط فعال انرژی را به صورت نور گسیل می کند. محیط فعال ، این نور را جذب می کند. با این جذب، برخی از الکترون های محیط فعال برانگیخته شده و به تراز انرژی بالاتری می روند. الکترون که تمایل به بازگشت دارد، از خود انرژی آزاد می کند. انرژی آزادشده یا درخشش های مکرر نور ناشی از منبع انرژی ادامه پیدا می کند. هنگامی که تعداد اتم های برانگیخته محیط فعال بیشتر از اتم های پایدار شود، «وارونگی جمعیت» اتفاق می افتد. وارونگی جمعیت برای لیزر امری ضروری است.
انرژی آزادشده به صورت موج نوری خواهد بود که در کاواک به دام می افتد. این نور منجر به برانگیختگی سایر اتم ها خواهد شد و در نتیجه از سایر اتم ها نیز نور آزاد می شود و در نتیجه گسیل القایی در لیزر اتفاق می افتد. آینه های دو سر رزوناتور، به ترتیب بازتابنده و کوپلر خروجی ، نور گسیل شده را مجدداً به محیط فعال باز می گردانند. به این عمل «تقویت» گفته می شود. با ادامه این فرآیند، در نهایت نور پرقدرتی، پدید می آید و از سوراخ محفظه خارج می شود که همان نور لیزر است. در ادامه جزئیات برخی از اجزای لیزر ارائه خواهد شد:
- محیط فعال
محیط فعال یا محیط لیزری بخش مهمی از ابزار لیزر است که منبع ساطعکننده نور میباشد و میتواند گاز، مایع یا جامد باشد و طول موج تابش لیزری را تعیین میکند. بسیاری از لیزرها از روی نوع محیط لیزری به کار رفته در آنها نامگذاری میشوند، برای نمونه هلیم-نئون (He-Ne)، دی اکسیدکربن و نئودیمیم: ایتریم آلومینیم گارنت (Nd:YAG).. قدرت خروجی لیزر، به محیط فعال بستگی داشته و با کنترل آن می توان قدرت لیزر را کنترل کرد.
- منبع انرژی خارجی یا دمنده
دمنده یک چشمه انرژی خارجی است که جمعیت وارون را در محیط لیزری به وجود میآورد. تقویت موج نور یا میدان تابش فوتون تنها در یک محیط لیزری که در آن وارونی جمعیت بین دو تراز انرژی وجود داشته باشد روی میدهد. دمندهها میتوانند از نوع اپتیکی، الکتریکی، شیمیایی یا گرمایی باشند به شرط این که انرژی لازمی را فراهم کنند که بتواند با محیط لیزری برای برانگیختن اتمها و ایجاد وارونی جمعیت لازم همراه شود.
- محفظه یا رزوناتور اپتیکی
رزوناتور اپتیکی یا حفره اپتیک محفظه ای است که در آن از محیط فعال، پرتوی نور تولید می شود .به منظور تشدید موج نوری ، در دو طرف محفظه دو آینه به صورت موازی نصب شده است. بدین ترتیب موج نوری تولیدشده در این محیط بین دو آینه به صورت رفت و برگشتی عمل کرده و به نوعی تشدید می شود.
- امواج خروجی لیزر
نور ساطع شده از رزوناتور اپتیک لیزر می تواند به دو صورت پیوسته یا گسسته باشد. خروجی لیزرها به دو صورت پالسی و پیوسته میباشد. پالس در واقع نوری است که در محدوده زمانی کوتاه تابیده میشود. این محدوده زمانی امروزه به کمتر از فمتوثانیه رسیدهاست.
لیزرها در پزشکی و صنعت استفادههای زیادی دارند. در صنعت برای برش و حکاکی و در پزشکی از لیزر برای جراحیهای مختلف مثل جراحی چشم (لیزیک) استفاده میشود. لیزر یک دانش و فناوری است. یعنی بسته به کاربردی که دارد، میتوان ویژگیهای خاصی در آن لحاظ کرد و آن را برای انجام یک کار خاص بهینه سازی نمود. لیزر موهای زائد دقیقاً به نحوی طراحی شده که بدون اثر گذاشتن روی قسمتهای دیگر پوست و بدن، باعث حذف موهای زائد شود.
بدون دیدگاه